Kolonoskopia ratuje życie

Ozzy Osbourne, wokalista zespołu „Black Sabath”, po tym jak sam poddał się kolonoskopii, namawiał potem do tego swoją żonę. Sharon Osbourne przez długi czas się opierała i nie chciała tego badania wykonać, bo było ono dla niej zbyt wstydliwe.

Wreszcie uległa namowom męża i okazało się, że dobrze zrobiła. W trakcie badania w 2002 r. (miała wtedy 50 lat) wykryto u niej raka jelita grubego. Musiała poddać się operacji, podczas której wycięto jej guz, potem przez trzy miesiące leczono chemioterapią. Lekarze początkowo dawali jej jedynie 33 proc. szans na pokonanie choroby.

Sharon Osbourne uporała się z rakiem. Żałuje jednak, że nie zdecydowała się na to badanie dużo wcześniej, jest pewna, że gdyby to zrobiła, nie musiałaby tyle się martwić.

W 2004 r. założyła fundację swojego imienia – Sharon Osbourne Colon Cancer Program. Opowiada o tym, jaki popełniła błąd. I namawia, żeby poddawać się kolonoskopii, choć jest to najbardziej nielubiane przez pacjentów badanie spośród tych, jakie zaleca się w profilaktyce nowotworów. Wielu osobom ratuje jednak życie, pozwala uniknąć inwazyjnego i uciążliwego leczenia.

Badanie polega na użyciu długiego, giętkiego przewodu wprowadzanego do odbytu i dalej – do jelita grubego, co umożliwia lekarzowi dokładne obejrzenie jego wnętrza. Podczas badania można wykryć polipy, czyli gruczolaki będące rozrostem ściany jelita grubego (uwypuklające się ponad powierzchnię jego błony śluzowej).

Są to łagodne zmiany prekursorowe (najczęściej szypułkowane i płaskie), z których najczęściej powstają nowotwory jelita grubego (ryzyko jest od trzech do sześciu razy większe, gdy mają powyżej 1 cm). Nie dają one żadnych objawów, dopóki nie pojawi się guz złośliwy, który nawet wtedy długo może rozwijać się w utajeniu. Trzeba zatem odpowiednio wcześnie wykryć poprzedzające go zmiany.

Takie łagodne polipy występują u 30-40 proc. osób po 50 roku życia. Aż dwukrotnie częściej zdarzają się u mężczyzn niż u kobiet. Nie wszystkie przekształcają się w nowotworowy złośliwe, ale niemal wszystkie guzy złośliwe jelita grubego pochodzą z polipów.

Zanim nowotwór powstanie, zwykle upływa co najmniej 10 lat. Zakłada się zatem, że wystarczy powtarzać badania co dekadę, by w porę wykryć raka.

Zdaniem kierownika kliniki gastroenterologii onkologicznej Centrum Onkologii w Warszawie prof. Jarosława Reguły, wykonywanie kolonoskopii zmniejsza o 60 proc. ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.

W Polsce profilaktyczna kolonoskopia wykonywana jest bezpłatnie od 2000 r. Od 2012 r. – w ramach programu badań przesiewowych – wykonuje się ją u tych osób, które na takie badanie zostały zaproszone (z podaniem adresu placówki medycznej, do której można się zgłosić). Odbywa się to podobnie jak w przypadku badań profilaktycznych u kobiet służących wczesnemu wykrywaniu raka szyjki macicy (cytologia) oraz raka piersi (mammografia).

Zaproszenia wysyłane są do osób między 50. a 64. rokiem życia, niezależnie od tego, czy w ich rodzinie były przypadki zachorowania na raka jelita grubego. Wcześniej, już od 40. roku życia, kolonoskopia powinna być wykonywana u tych osób, które mają krewnego pierwszego stopnia, u którego wykryto raka jelita grubego.

Najbardziej zagrożone są osoby z rodzinną polipowatością gruczolakowatą (FAP) oraz te, u których w rodzinie występuje rodzinny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością (HNPCC). Powinny one poddawać się kolonoskopii już od 25. roku życia i to co dwa, trzy lata.

PAP